Badania laboratoryjne

Pobranie krwi
- pobranie krwi powinno odbywać się rano i na czczo (tj. od wczesnej kolacji do momentu badania należy powstrzymać się od jedzenia, picia i palenia papierosów),
- pacjent przed pobraniem krwi powinien odpocząć przynajmniej 15 minut,
- pacjenci stosujący leki powinni dowiedzieć się od lekarza o ich wpływie na interferencję biologiczną i wynik badań. Jeśli to jest możliwe należy zażyć leki po pobraniu krwi,
- badanie krwi nie powinno być poprzedzone większym wysiłkiem oraz stresem,
- przed badaniem glukozy należy stosować normalną dietę węglowodanową o zawartości 250-300g węglowodanów na dobę.

Badanie moczu

- przed pobraniem próbki u pacjenta nie zaleca się skrajnego ograniczenia ani zwiększenia wysiłków fizycznych lub długotrwałych marszów,

- u kobiet nie pobiera się moczu w czasie trwania miesiączki,

- zaleca się powstrzymanie przynajmniej jeden dzień od stosunków płciowych,
- pozyskiwanie moczu powinno być sterylne, oddanie moczu musi być poprzedzone dokładnym umyciem narządów płciowych sąsiadujących z ujściem cewki moczowej, mocz powinien być oddany do specjalnego pojemnika zakupionego w aptece,
- mocz pobiera się rano (25 - 50 ml) z tzw. środkowego strumienia (z wyjątkiem niektórych badań bakteriologicznych na przykład. wykrywanie chlamydii trachomatis), co oznacza środkową porcję oddanego moczu; pierwsza porcja nie jest pobrana, ponieważ jest zawsze zanieczyszczona florą bakteryjną, normalnie bytującą w cewce moczowej u obu płci; ostatnia porcja moczu jest również odrzucana,
- dobowa zbiórka moczu (DZM) oznacza wszystkie porcje moczu oddane w ciągu 24 godzin, najlepiej jeśli zostanie rozpoczęta po oddaniu porannej porcji moczu do ubikacji i zbiórce każdej następnej porcji, włącznie z poranną porcją z dnia następnego; do laboratorium należy przynieść całą zebraną ilość moczu (1 -1,5 l),
- mocz u małych dzieci pobiera się za pomocą specjalnych woreczków dostępnych w aptekach.

Badanie nasienia

Intensywne życie płciowe i/lub samogwałty (masturbacje) mogą znacząco wpłynąć na parametry nasienia (objętość, liczbę plemników w ejakulacie, ilość komórek spermatogenezy). Podobnie zbyt długi czas abstynencji może obniżyć ruchliwość i liczbę plemników. Dlatego przed wykonaniem badania zalecana jest wstrzemięźliwość seksualna od 3-5 dni.

Nasienie uzyskuje się drogą masturbacji. Oddaje się je bezpośrednio przed badaniem do czystego, suchego, jałowego pojemnika, który otrzymuje się z laboratorium gdzie badanie będzie wykonywane. Należy starać się pobrać całą objętość nasienia pochodzącą z jednego wytrysku. Brak części ejakulatu może się wiązać z niewiarygodnym wynikiem i koniecznością powtórzenia badania.

Pobór nasienia z prezerwatywy nie jest zalecany, gdyż zawarte w niej substancje mają działanie plemnikobójcze. Wyjątkowo dopuszcza się możliwość uzyskania nasienia po odbyciu stosunku płciowego przerywanego. Dodatkowo jeśli w dniu badania pacjent ma pobieraną krew dla innych zleconych badań, nasienie należy oddać po pobraniu krwi.

Oddawanie nasienia poza laboratorium może wpłynąć negatywnie na jego jakość. W przypadku dostarczania nasienia do laboratorium należy pamiętać poza wymienionymi wcześniej wskazaniami także o warunkach i czasie transportu. Po pierwsze ejakulat powinien być dostarczony do laboratorium w ciągu godziny od wytrysku (optymalnie do 30 minut). Po drugie w czasie transportu należy unikać ekspozycji nasienia zarówno na niskie jak i wysokie temperatury.

- otrzymywanie i badanie nasienia musi być szczegółowo wystandaryzowane jeśli rezultaty badania mają dać wiarygodną odpowiedź na temat płodności badanego pacjenta.
- proces spermatogenezy trwa 72 dni, w tym czasie może być zakłócony przez liczne czynniki przedanalityczne: picie alkoholu, palenie tytoniu, palenie marihuany, terapie hormonalne, zażywanie leków wpływających na proces podziału komórek, depresja i zanik libido, stres, narażenie na działanie wysokich temperatur w tym gorących kąpieli, noszenie bielizny lub ubrań uciskających jądra.
- otrzymanie próbki powinno być poprzedzone okresem abstynencji płciowej; okresem minimalnym są dwa dni, a przerwa nie powinna być dłuższa niż 7 dni; dla poprawnej interpretacji powinny być badane przynajmniej dwie próbki z co najmniej 7-dniową przerwą pomiędzy oznaczeniami, ale nie większą niż trzy miesiące; jeżeli dwie badane próbki różnią się zasadniczo, powinno się wykonać trzecie badanie według tych samych zasad, konieczność wykonania kilku badań spowodowana jest dużymi indywidualnymi różnicami ilości plemników w czasie spermiogenezy.
- otrzymywanie próbki odbywa się z zachowaniem prywatności w osobnym pomieszczeniu w pobliżu laboratorium.
- czas pomiędzy otrzymaniem próbki a jego dostarczeniem do laboratorium powinien być jak najkrótszy nie może być dłuższy niż 30 minut.
- nasienie może być pobrane w domu Pacjenta i przywiezione do laboratorium, ale czas od pobrania do dostarczenia materiału do laboratorium nie może przekraczać 30 minut,
- nasienie zebrane jest do jednorazowego pojemnika na mocz z zakrętką,
- w przypadku badania bakteriologicznego nasienia pacjent powinien wcześniej oddać mocz , dokładnie umyć ręce i penis a następnie oddać próbkę do specjalnego sterylnego naczynka zakupionego w aptece,
- próbka, która uległa nawet częściowemu rozlaniu nie może być badana,
- nasienie w czasie transportu do Laboratorium i przed badaniem musi być przechowywane w temperaturze pomiędzy 20 a 40 st. C.

Profil lipidowy (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy)
- pacjent przed badaniem powinien ograniczyć spożycie produktów zawierających witaminę C (leki, witaminy, soki, owoce),
-12 - 24 godzin przed pobraniem krwi pacjent nie powinien spożywać ciężkostrawnych, tłustych posiłków oraz alkoholu.

Doustny test tolerancji glukozy
- w ciągu trzech dni poprzedzających zgłoszenie pacjenta do laboratorium stosować należy normalną dietę węglowodanową 250 300 g węglowodanów na dobę,
- badanie można wykonać u osób, których poziom glukozy na czczo nie przekracza 150 mg%,
- w dniu badania nie należy przyjmować leków z grupy: kortykosterydów, preparatów antykoncepcyjnych, przeciwnadciśnieniowych, przeczyszczających, moczopędnych, barbituranów, środków uspakajających, salicylanów i witaminy C,
- glukozę pacjent musi wykupić w aptece bez recepty i przynieść ze sobą nie rozpuszczoną w dniu badania,
- podaną rozpuszczoną glukozę (50 lub 75 g w 250 300 ml wody) pacjent musi wypić w ciągu maksimum 5 minut, można do roztworu dodać np. kwasek cytrynowy lub sok z cytryny,
- podczas trwania testu (60 lub 240 minut) pacjent nie może przyjmować posiłków, pić, palić papierosów ani wykonywać wysiłku fizycznego, powinien znajdować się na terenie przychodni; zabronione jest w tym czasie prowadzenie pojazdów mechanicznych,
- nie należy wykonywać doustnego testu tolerancji glukozy równocześnie z innymi próbami czynnościowymi i badaniami diagnostycznymi (USG, EKG, gastroskopia, spirometria i inne),
- w przypadku wykonywania testu u kobiet ciężarnych dopuszcza się odstępstwa w zaleceniach dla pacjentki na wyraźne pisemne zlecenie lekarza.

Badania układu krzepnięcia i fibrynolizy
- w przypadku leczenia antykoagulantami pacjent nie powinien zażywać leku co najmniej 1 godzinę przed pobraniem krwi do badań,
- pacjent powinien być na czczo (należy powstrzymać się od jedzenia, picia i palenia papierosów),
- badania nie powinno się wykonywać u kobiet w okresie miesiączki.

Badanie kału
- w kierunku nosicielstwa Shigella i Salmonella do pracowniczych książeczek sanitarno-epidemiologicznych.
Próbkę kału należy pobrać do jednorazowego pojemnika plastikowego z łopatką, który można zakupić w aptece. Do badania wystarczy ilość kału wielkości wiśni. Pojemnik musi być szczelnie zamknięty, czysty z zewnątrz i opisany imieniem i nazwiskiem pacjenta oraz datą pobrania materiału. Do badań pracowniczych konieczne jest trzykrotne dostarczenie kału z różnych dni, by zwiększyć prawdopodobieństwo wykrycia chorobotwórczych bakterii.

- w kierunku pasożytów, lamblii i posiewu kału
Próbkę kału należy pobrać do jednorazowego pojemnika plastikowego z łopatką , który można zakupić w aptece. Do badania wystarczy ilość kału wielkości wiśni. Pojemnik musi być szczelnie zamknięty, czysty z zewnątrz i opisany imieniem i nazwiskiem pacjenta oraz datą pobrania materiału.

- w kierunku wykrycia jaj owsików- wymaz celofanowy
Z rejestracji należy pobrać szkiełko z nalepionym fragmentem taśmy klejącej. W godzinach wieczornych przykleić na chwilę oderwaną od szkiełka taśmę klejącą w okolice odbytu po rozchyleniu pośladków, a następnie nakleić taśmę z powrotem na szkiełko mikroskopowe i dostarczyć rano do gabinetu zabiegowego.

- w kierunku stwierdzenia antygenu Helicobacter pylori w kale
Próbkę kału należy pobrać do jednorazowego pojemnika plastikowego z łopatką , który można zakupić w aptece. Do badania wystarczy ilość kału wielkości wiśni. Pojemnik musi być szczelnie zamknięty, czysty z zewnątrz i opisany imieniem i nazwiskiem pacjenta oraz datą pobrania materiału. Kał powinien być oddany w dniu badania. Kał może być również oddany w dniu poprzedzającym badanie, ale powinien być wówczas przechowywany w lodówce.